Dzień gniewu / Vredens Dag (Carl Th. Dreyer, 1943)
..
..
Thorkild Roose ... Absalon Pederssøn, pastor
Lisbeth Movin ... Anne, żona Absalona
Sigrid Neiiendam ... Merete, matka Absalona
Preben Lerdorff Rye ... Martin, syn Absalona z pierwszego małżeństwa
Albert Høeberg ... biskup


Olaf Ussing ... mistrz Laurentius
Anna Svierkier ... Herlofs Marte
Preben Neergaard ... urzędnik parafialny
W pozostałych rolach ... Dagmar Wildenbrück, Emilie Nielsen, Kirsten Andreasen, Sophie Knudsen, Harald Holst, Emanuel Jørgensen, H. Chr. Sørensen



Reżyseria ... Carl Theodor Dreyer
Współpraca ... Ebba Dreyer
Scenariusz ... Carl Theodor Dreyer, Mogens Skot-Hansen, Poul Knudsen
Autor hymnu ... Paul la Cour
Produkcja ... Tage Nielsen
Zdjęcia ... Karl Andersson
Montaż ... Edith Schlüssel, Anne Marie Petersen
Muzyka ... Poul Schierbech
Soliści ... Erling Bloch, Hans Kassow
Scenografia ... Erik Aaes, Lis Fribert
Dźwięk ... Erik Rasmussen, Ole Mørck, Knud Kristensen
Kostiumy ... N. Sandt Jensen, Olga Thomsen
Konsultacja historyczna ... Kai Uldall

..

Akcja Dnia gniewu toczy się w Danii około roku 1620, w okresie szalejących polowań na czarownice rozpętanych przez ortodoksyjny protestantyzm za czasów Chrystiana IV. Starzejący się pastor, Absalon, bierze za żonę Annę, kobietę cichą i zalęknioną, nie tylko o wiele młodszą od niego, młodszą nawet niż jego syn z pierwszego małżeństwa, Martin. Gdy Martin powraca do domu, tyranizowana przez teściową, która nie uważa ją za godną swego syna małżonkę, Anna obdarza go od pierwszego wejrzenia gorącym uczuciem. To odmiana w jej życiu pełnym upokorzeń i

brutalnej dyscypliny, gdy kościelny dzwon co i raz oznajmia nowe polowanie na czarownice. Właśnie stara wieśniaczka, Herlofs Marte, zostaje skazana za praktykowanie czarów i spalona na stosie. Absalon odmawia jej swojej pomocy, choć swego czasu obronił matkę Anny przed podobnym oskarżeniem. Anna zaczyna przypuszczać, że odziedziczyła ciemne moce swojej matki, co próbuje sprawdzić – wyznaje Absalonowi swą miłość do Martina i życzy mu śmierci. Wkrótce potem starzec spada ze schodów i umiera. Oskarżona publicznie przez teściową, przytłoczona poczuciem winy i opuszczona przez Martina, który okazuje się słabeuszem, Anna wyznaje, że uśmierciła go za pomocą czarów.
Posępna tonacja filmu jest dodatkowo podkreślana za pomocą rozmyślnie wolnego tempa i licznych panoramujących w ciszy otoczenie jazd kamery. Czy kamera porusza się czy jest w spoczynku, każdy kadr został skomponowany z wielką miłością i zainspirowany duńskim malarstwem (szczególnie Rembrandta). Szczególny to widok, gdy akcja przebiega wśród nagich, bielonych ścian, czarnych strojów i podkreślających atmosferę cieni. Film pokazuje świat, w którym purytańska religia tak bezlitośnie więziła ludzkie umysły, że uważali uczycie i pożądanie za dzieło szatana – za czary. Nawet ci, których natura skłania do stawienia oporu, jak Anna, muszą postrzegać siebie jako nieprzyjaciół dobra.


Dzień gniewu oparty jest na sztuce Anne Pedersdotter norweskiego pisarza Hansa Wiers-Jenssena (1866-1925), którą Dreyer widział już wiosną roku 1909 w Kopenhadze. Dzięki kreacji Johanne Dybwad, w roli Anny Dreyer dostrzegł wielki potencjał tkwiący w adaptacji filmowej dramatu: „Na prawdę istniał pastor Absalon Pederssøn Beyer (1528-1575), którego żonę, Annę, oskarżono o czary i spalono na stosie po jego śmierci”.
Po nieudanych negocjacjach z Nordisk Films Kompagni produkcją zajęło się studio Palladium w Hellerup, a zdjęcia rozpoczęto w kwietniu roku 1943. Sceny plenerowe kręcono w Duńskim Muzeum Plenerowym w Brede i w Vordingborg. W prasie ukazywały się ogłoszenia poszukujące mężczyzn z brodami jako statystów do sceny palenia na stosie... Filmowanie zakończono 1 czerwca.

Dzień gniewu miał swą premierę 13 listopada 1943 roku w Kopenhadze, podczas niemieckiej okupacji Danii. Dreyer odrzucał jednak wszelkie interpretacje łączące tę ponurą historię z czasów tortur i prześladowań z ówczesną sytuacją kraju. Tuż po premierze pojawiły się głosy rozczarowania powolnym tempem i ponurym nastrojem opowieści, dopiero później doceniono go jako bezdyskusyjne arcydzieło, przeprowadzone za pomocą światłocienie studium psychologii wyparcia i obsesji.
Rozczarowani krytycy nie byli zadowoleni z obsady – na przykład z Thorkilda Roose w roli pastora, ale i z ogólnego stylu aktorskiego, który uznano za ciężki, patetyczny i sztuczny. Prawie wszyscy wyróżniali jednak kreację Anny Svierkier w roli Herlofs Marte – starej “czarownicy”.
Ogólnie chwalono jednak obrazowanie Dreyera, nasycone piękno każdego kadru: “Jako filmowy malarz Dreyer jest nieskończenie doskonały. Maluje olśniewającym światłem, a jego przepiękne ujęcia zarówno we wnętrzach jak i w plenerach nie mają sobie równych.” pisano w Politiken. Zwykli jednak widzowie, niewzruszeni krytyką „znawców” oglądali film entuzjastycznie i niejednokrotnie z wielkim niekłamanym wzruszeniem.
23 listopada 1946 film miał swą londyńską premierę, jako pierwszy w dziejach duński film dźwiękowy. Został uznany przez krytyków za jeden z najlepszych filmów pokazywanych tego roku. W Norwegii, Szwecji, Francji, Włoszech i Stanach Zjednoczonych film był również pokazywany z powodzeniem.
[źródło: http://english.carlthdreyer.dk/]
..


Obrazek

Ten oto hymn, wyśpiewywany z namaszczeniem przez chórek chłopięcy towarzyszył wielkim ceremoniom, w tym paleniu czasownic na stosie.

Obrazek

Anna Svierkier w roli skazanej na stos czarownicy Herlofs Marte wypadła wspaniale, choć reżyserowi zdarzyło się podobno „zapomnieć”, że leży przywiązana do drabiny w pobliżu płonącego stosu, gdy ogłosił przerwę w zdjęciach...

Obrazek

Spragniona ciepła i czułości Anna obdarza gorącym i grzesznym uczuciem swego „pasierba“.

Obrazek

Zaszczuta i pozostawiona sama sobie Anna przyznaje się do uśmiercenia męża za pomocą czarów, czeka ją śmierć w płomieniach.
..
..

OBRAZKI [ 1 ] [ 2 ]
 

KOMENTARZE